5 xét nghiệm chức năng tuyến giáp thường được chỉ định

Bệnh lý tuyến giáp là những tình trạng nhóm bệnh phổ biến của vùng cổ, thường gặp nhất là các bệnh lý lành tính như bướu giáp Basedow, viêm giáp hay nhân giáp lành tính, tuy nhiên vẫn có tỷ lệ không nhỏ mắc bệnh lý ung thư tuyến giáp. Bên cạnh khám lâm sàng, bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường có thể chỉ định các xét nghiệm chức năng tuyến giáp cận lâm sàng khác để đưa ra chẩn đoán bệnh. Dưới đây là các thông tin về chủ đề này, được tiến sĩ bác sĩ Trần Hữu Thanh Tùng, Khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM chia sẻ.

Các xét nghiệm chức năng tuyến giáp thường gặp

Khi người bệnh đến khám tuyến giáp, bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường sẽ khai thác bệnh sử cá nhân và gia đình, đồng thời khám lâm sàng và hỏi các triệu chứng. Bên cạnh đó, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh thực hiện các xét nghiệm chức năng tuyến giáp như:

1. Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu là xét nghiệm chức năng tuyến giáp thường được các bác sĩ chỉ định nhất, nhằm đo nồng độ hormone kích thích tuyến giáp (TSH) do tuyến yên sản xuất và các hormone tuyến giáp T4 (thyroxine), T3 (triiodothyronine). Các chỉ số này thể hiện sự tăng/giảm chức năng tuyến giáp, nhờ đó phản ánh tình trạng tuyến giáp.

2. Xét nghiệm kháng thể

Bên cạnh xét nghiệm hormone, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện xét nghiệm kháng thể để phát hiện các kháng thể (TRAb, anti TPO, anti Tg) liên quan đến bệnh rối loạn tự miễn ở tuyến giáp, như viêm giáp Hashimoto hay bệnh Basedow. Ngoài ra, bác sĩ có thể xem xét các chỉ số Thyroglobulin và Calcitonin để tầm soát tình trạng ung thư tuyến giáp. (1)

Cách chẩn đoán bệnh tuyến giáp khác

Bên cạnh xét nghiệm máu và xét nghiệm kháng thể, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm tuyến giáp khác để khảo sát đầy đủ về hình thái, kích thước, nguyên nhân, tính chất… của bướu.

1. Siêu âm tuyến giáp

Siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn. Bác sĩ có thể quan sát được hình dạng, kích thước, tình trạng mô tuyến giáp và vị trí của nhân giáp. Đây là phương pháp an toàn, dễ thực hiện để đánh giá bất thường tuyến giáp.

2. Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ

Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (xét nghiệm FNA tuyến giáp) là phương pháp phổ biến nhất trong các xét nghiệm sinh thiết tuyến giáp, mẫu mô tuyến giáp sẽ được chọc hút để xác định tính chất của nhân giáp (lành tính hay ác tính). Dưới hướng dẫn của siêu âm, bác sĩ sẽ sử dụng kim nhỏ đưa vào tuyến giáp để lấy mẫu tế bào hoặc dịch và gửi đến phòng giải phẫu bệnh. Kỹ thuật này đơn giản, dễ thực hiện, không để lại biến chứng cho người bệnh.

3. Xét nghiệm iod phóng xạ

Khi được chỉ định thực hiện xét nghiệm này, người bệnh sẽ được uống lượng nhỏ iod gắn đồng vị phóng xạ, sau đó kỹ thuật viên/bác sĩ sẽ sử dụng thiết bị quét đặc biệt để đo lượng và tốc độ hấp thụ iod của tuyến giáp. Xét nghiệm này có thể thực hiện kết hợp với quét iod phóng xạ để cho ra hình ảnh trực quan về kiểu hấp thụ. Xét nghiệm iod phóng xạ giúp bác sĩ khảo sát chức năng tuyến giáp và xác định tính chất cụ thể của bệnh lý tuyến giáp. (2)

Các bước kiểm tra tuyến giáp tại nhà

Tuyến giáp là cơ quan nội tiết nhỏ, hình bướm, nằm ở vị trí dưới thanh quản và trên khí quản, tương ứng với đốt sống cổ 5 đến đốt sống ngực 1. Bướu cổ có thể xuất hiện ở 1 bên tuyến giáp hoặc cả 2 bên.

Người bệnh tuyến giáp có thể tự kiểm tra bướu tại nhà theo những bước sau:

• Chuẩn bị gương. Tháo tất cả vật dụng quanh cổ như dây chuyền, cà vạt, khăn choàng… Mở rộng cổ áo để không cản trở tầm nhìn.
• Từ từ ngửa cổ, cằm hướng lên trên.
• Giữ nguyên tư thế ngửa cổ, từ từ nuốt 1 ngụm nước nhỏ. Khi nuốt, khí quản sẽ di chuyển về phía trước, giúp bạn dễ quan sát được những bất thường ở tuyến giáp, như: u, sưng bất thường, tuyến giáp lồi ra… Chú ý đến sự xuất hiện của các nốt nhỏ hình tròn, di chuyển khi nuốt.
• Bạn có thể nuốt thêm nước và quan sát lại cấu trúc vùng cổ nhiều lần.
• Nhẹ nhàng sờ, miết ngón tay vào khu vực tuyến giáp để cảm nhận rõ hơn cấu trúc khác thường, như sưng, lồi, cục u, nhân giáp… Di chuyển ngón tay từ phần dưới cằm xuống cổ để cảm nhận lần lượt từng cấu trúc khác nhau ở vùng cổ: sụn tuyến giáp, sụn nhẵn bao quanh khí quản, eo tuyến giáp, thùy tuyến giáp (ở 2 bên tuyến giáp).

Quy trình xét nghiệm tuyến giáp

Dưới đây là quy trình xét nghiệm chức năng tuyến giáp, người bệnh có thể tham khảo:

1. Chuẩn bị trước khi xét nghiệm

• Không dùng thuốc: để tránh ảnh hưởng đến độ chính xác của kết quả xét nghiệm.
• Không sử dụng rượu, bia, chất kích thích, thuốc lá.
• Duy trì tâm lý ổn định, thoải mái.

Trước khi thực hiện các xét nghiệm chức năng tuyến giáp, người bệnh không bắt buộc phải nhịn ăn.

2. Cách đọc kết quả xét nghiệm tuyến giáp

Sau khi có kết quả xét nghiệm, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường để hiểu hơn về các chỉ số xét nghiệm, đồng thời hiểu rõ tình trạng sức khỏe hiện tại.

Phương pháp điều trị bệnh tuyến giáp hiệu quả

Với các bệnh lý gây rối loạn hormone giáp như basedow, viêm giáp, hay suy giáp… bác sĩ sẽ căn cứ vào tình trạng hormone giáp để điều chỉnh bằng thuốc kháng giáp hoặc hormone giáp tùy vào tính chất bệnh lý. (3)

Với nhân giáp nhỏ, không ảnh hưởng đến sức khỏe, sinh hoạt và thẩm mỹ, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi và không cần điều trị. Người bệnh cần duy trì lịch hẹn tái khám với bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường để kịp thời phát hiện những thay đổi bất thường nếu có.

Với những nhân giáp to hơn, cản trở sinh hoạt hoặc nhân giáp ác tính, tùy vào tình trạng nhân giáp và sức khỏe hiện tại của người bệnh, bác sĩ có thể cân nhắc lựa chọn các phương pháp điều trị tuyến giáp sau:

• Phẫu thuật: nếu nhân giáp to, chèn ép khí quản, thực quản và các dây thần kinh xung quanh, gây khó thở, khó nuốt… hoặc bướu cổ ác tính (ung thư tuyến giáp), bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp. Người bệnh có thể cần dùng liệu pháp thay thế hormone tuyến giáp suốt đời.
• Liệu pháp iod phóng xạ: phương pháp này được áp dụng với người bệnh u độc tuyến giáp, cường giáp, cường giáp kháng trị hay tái phát nhiều lần, hoặc điều trị sau phẫu thuật tuyến giáp đối với bệnh nhân mắc ung thư giáp. Người bệnh sẽ được uống thuốc có chứa iod phóng xạ. Chất này sẽ phá hủy các tế bào tuyến giáp. Sau khi điều trị, người bệnh có thể gặp tình trạng suy giáp tạm thời hoặc vĩnh viễn. Người bệnh cần sử dụng hormone tuyến giáp tổng hợp nhân tạo như levothyroxin suốt đời.

Câu hỏi thường gặp

Dưới đây là các thắc mắc thường gặp về xét nghiệm chức năng tuyến giáp như thế nào:

1. Xét nghiệm máu có phát hiện bướu cổ không?

Có. Xét nghiệm máu giúp bác sĩ xác định nồng độ hormone TSH của tuyến yên, hormone T3, T4, FT3, FT4 của tuyến giáp, đồng thời tìm kiếm các kháng nguyên, nhằm khảo sát chức năng tuyến giáp.

2. Xét nghiệm tuyến giáp có phải nhịn ăn?

Không. Người bệnh khi thực hiện xét nghiệm tuyến giáp không cần phải nhịn ăn.

3. Xét nghiệm tuyến giáp bao lâu có kết quả?

Thời gian nhận kết quả xét nghiệm đánh giá chức năng tuyến giáp phụ thuộc vào phương pháp xét nghiệm, số lượng loại xét nghiệm, cơ sở vật chất của nơi thực hiện xét nghiệm… Bạn có thể hỏi bác sĩ khám để biết rõ hơn.

4. Xét nghiệm tuyến giáp có gây đau đớn quá mức không?

Không. Xét nghiệm máu, siêu âm, xạ hình, sinh thiết tuyến giáp… đều không gây đau đớn quá mức cho người bệnh.

5. Những ai cần thực hiện xét nghiệm tuyến giáp?

Người nhận thấy các biểu hiện bất thường vùng cổ (có nốt, cục u, sưng, khó nuốt, khó thở…) hoặc người có nguy cơ cao bị bệnh lý tuyến giáp (phụ nữ trung niên, tiền sử gia đình có người mắc rối loạn tuyến giáp, từng xạ trị vùng cổ hoặc ngực…) nên xét nghiệm tuyến giáp định kỳ hoặc theo hướng dẫn của bác sĩ.

6. Xét nghiệm tuyến giáp bao nhiêu tiền?

Chi phí xét nghiệm tuyến giáp phụ thuộc vào số lượng loại xét nghiệm, phương pháp xét nghiệm, cơ sở vật chất của nơi thực hiện xét nghiệm… Chi phí có thể khác nhau giữa từng cơ sở y tế.

Khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM và Đơn vị Nội tiết – Đái tháo đường, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7 là các địa chỉ chuyên khám, tư vấn và điều trị các bệnh về rối loạn nội tiết tố, rối loạn hormone tuyến yên, tuyến giáp như: bướu cổ, suy giáp, cường giáp, suy tuyến yên, rối loạn kinh nguyệt, dậy thì sớm… và bệnh tiểu đường.

Khách hàng được khám, điều trị bởi đội ngũ chuyên gia, bác sĩ hàng đầu trong ngành Nội tiết, giàu kinh nghiệm và nhiệt tình, tâm huyết. Khoa, đơn vị được trang bị máy móc hiện đại, nhập khẩu chính hãng từ các nước châu Âu và Mỹ; khu nội trú tiêu chuẩn khách sạn và dịch vụ chăm sóc khách hàng chuyên nghiệp, tận tâm.

Trên đây là các thông tin giải đáp các thắc mắc: xét nghiệm chức năng tuyến giáp là gì, xét nghiệm tuyến giáp gồm những gì, những loại xét nghiệm chức năng tuyến giáp thường được các bác sĩ chỉ định. Ngay khi nhận thấy những dấu hiệu bất thường vùng cổ hoặc thay đổi cân nặng đột ngột, mệt mỏi, thường xuyên thấy nóng/lạnh, người bệnh nên nhanh chóng khám bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường để được xét nghiệm, điều trị kịp thời.