Đa nang buồng trứng gây béo phì như thế nào? Có nguy hiểm không?

Hầu hết phụ nữ ở một thời điểm nào đó trong đời phải đối mặt với việc tăng cân nhưng với phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) hay còn gọi là chứng tăng tiết androgen mạn tính không phóng noãn, vấn đề tăng cân luôn là nỗi lo thường trực. Vậy đa nang buồng trứng gây béo phì như thế nào? Có nguy hiểm không? Bài viết sau của thạc sĩ bác sĩ Hoàng Thị Hồng Linh, Trung tâm Kiểm soát cân nặng và Điều trị béo phì, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM sẽ giải đáp chi tiết vấn đề này.

Hội chứng buồng trứng đa nang là gì?

Hội chứng buồng trứng đa nang là một hội chứng lâm sàng điển hình, đặc trưng bởi tình trạng không rụng trứng hay ít rụng trứng có các dấu hiệu dư thừa androgen (rậm lông, mụn trứng cá) và đa nang buồng trứng. Người bệnh thường bị kháng insulin và béo phì cũng như có sự hiện diện gần như thường xuyên của các yếu tố nguy cơ liên quan đến bệnh tim mạch khác như: rối loạn đường huyết, rối loạn lipid máu, gan nhiễm mỡ và ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn. (1)

Buồng trứng đa nang là một trong những bệnh nội tiết phổ biến ở phụ nữ và là nguyên nhân phổ biến nhất gây vô sinh. Nếu không được điều trị, bệnh có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, trong đó có đa nang buồng trứng gây béo phì.

Rụng trứng (phóng noãn) xảy ra khi 1 quả trứng trưởng thành được giải phóng khỏi buồng trứng và có thể được thụ tinh bởi tinh trùng của nam giới. Nếu trứng không được thụ tinh, chu kỳ kinh nguyệt sẽ xảy ra.

Hội chứng đa nang buồng trứng liên quan đến sự rối loạn chức năng rụng trứng hoặc không rụng trứng và thừa nội tiết tố nam với nguyên nhân không rõ ràng. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết hội chứng buồng trứng đa nang ảnh hưởng đến 8% – 13% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản và có tới 70% các trường hợp không được chẩn đoán. Sinh bệnh học dường như liên quan đến các yếu tố di truyền và môi trường.

Đa nang buồng trứng gây béo phì như thế nào?

Hầu hết người bệnh buồng trứng đa nang khi đến gặp bác sĩ đều cho biết về tình trạng chu kỳ kinh nguyệt không đều, bắt đầu trong giai đoạn tiền dậy thì hoặc trễ hơn. Kinh nguyệt không đều thường biểu hiện bằng tình trạng thiểu kinh (ít hơn 9 kỳ kinh nguyệt trong 1 năm) và biểu hiện ít phổ biến hơn là vô kinh (không có kinh nguyệt trong 3 tháng liên tiếp trở lên). Phụ nữ bị buồng trứng đa nang thường trải qua chu kỳ đều đặn hơn sau 40 tuổi. Tuy nhiên, người bệnh cũng đối mặt với các vấn đề khác và một trong số đó là tăng cân.

Nguyên nhân chính xác của buồng trứng đa nang vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy tăng cân và béo phì có thể góp phần vào sự phát triển của buồng trứng đa nang hay đa nang buồng trứng gây béo phì hoặc thừa cân.

Đa nang buồng trứng gây béo phì bằng cách khiến cơ thể gặp khó khăn khi sử dụng hormone insulin – hormone giúp chuyển hóa đường và tinh bột từ thực phẩm thành năng lượng. Tình trạng này được gọi là đề kháng insulin, từ đó làm tăng đường huyết.

Nồng độ insulin cao trong máu làm tăng sản xuất hormone androgen, dẫn đến các triệu chứng như: mọc lông trên cơ thể, mụn trứng cá, kinh nguyệt không đều và tăng cân. Vì tăng cân được kích hoạt bởi hormone androgen nên mỡ thường tích tụ ở bụng. Mỡ bụng là loại mỡ nguy hiểm nhất bởi loại này là mỡ nội tạng, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và các tình trạng sức khỏe khác. Đa nang buồng trứng gây béo phì nên thay vì có hình dạng quả lê, người bệnh có hình dạng quả táo nhiều hơn. (2)

Ngược lại, tình trạng béo phì có thể làm trầm trọng thêm nhiều triệu chứng của buồng trứng đa nang, bao gồm tình trạng kháng insulin, tăng lượng đường trong máu và các vấn đề về sinh sản. Nếu phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang có thai và béo phì, nguy cơ biến chứng thai kỳ sẽ tăng lên, bao gồm tiểu đường thai kỳ, sinh non, và tiền sản giật.

Tác hại của béo phì do buồng trứng đa nang

Bất kể nguyên nhân gì, tăng cân có thể gây hại cho sức khỏe. Phụ nữ mắc đa nang buồng trứng gây béo phì có thể dẫn đến nhiều vấn đề liên quan đến tăng cân và kháng insulin, bao gồm: (3)

• Tiểu đường type 2.
• Tiền đái tháo đường.
• Cholesterol máu cao.
• Huyết áp cao.
• Ngưng thở khi ngủ.
• Vô sinh.
• Ung thư nội mạc tử cung.

Nhiều tình trạng trong số này có thể dẫn tới bệnh tim. Tăng cân cũng góp phần làm các triệu chứng của buồng trứng đa nang thêm nghiêm trọng, chẳng hạn như rối loạn kinh nguyệt và mụn trứng cá.

Biện pháp hạn chế béo phì khi bị hội chứng buồng trứng đa nang

Biện pháp hạn chế đa nang buồng trứng gây béo phì là giảm cân, không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc nhiều bệnh mà còn giúp người bệnh cảm thấy khỏe hơn. Khi mắc hội chứng buồng trứng đa nang, chỉ cần giảm 10% khối lượng cơ thể, chu kỳ kinh nguyệt sẽ có thể trở lại bình thường. Giảm cân cũng giúp giảm một số triệu chứng khác của hội chứng buồng trứng đa nang.

Việc giảm khối lượng cơ thể, cải thiện độ nhạy cảm insulin làm giảm nguy cơ tiểu đường, tiền tiểu đường, bệnh tim và các biến chứng khác. Để giảm cân, người bệnh nên đến gặp bác sĩ để cân, kiểm tra vòng eo cũng như chỉ số khối cơ thể (BMI) và được khám kỹ lưỡng. Một số biện pháp giảm nguy cơ đa nang buồng trứng gây béo phì như:

1. Thuốc

Bác sĩ có thể kê đơn thuốc, bao gồm: thuốc tránh thai, thuốc kháng androgen và Metformin. Thuốc kháng androgen ngăn tác dụng của hormone androgen. Metformin điều trị tiểu đường, tiền tiểu đường giúp cơ thể sử dụng insulin hiệu quả hơn. Thuốc cũng giúp giảm sản xuất testosterone. Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng thuốc có thể giúp phụ nữ có hội chứng buồng trứng đa nang gây béo phì.

2. Ăn uống lành mạnh

Ăn chế độ ăn có đầy đủ thành phần dinh dưỡng hợp lý bao gồm chất bột đường, đạm, chất béo, rau và hoa quả với nhiều chất xơ, hạn chế đường tinh, ưu tiên rau và ngũ cốc nguyên hạt. Tránh thực phẩm chế biến và nhiều chất béo để kiểm soát lượng đường trong máu. Nếu gặp khó khăn trong việc tự ăn uống lành mạnh, người bệnh nên liên hệ với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.

3. Tập thể dục

Duy trì hoạt động thể chất và tập thể dục là phương pháp hiệu quả hạn chế tăng cân do đa nang buồng trứng, bao gồm: thúc đẩy giảm cân giúp giảm đề kháng insulin; cải thiện chu vi vòng bụng; hạ chỉ số androgen tự do; duy trì huyết áp, lipid, mức glucose cho phép và giảm khối lượng mỡ. Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, hầu hết hoặc tất cả các ngày trong tuần. Ngoài ra, tham khảo ý kiến bác sĩ để theo dõi lượng lipid máu và huyết áp.

Khám, tầm soát các nguy cơ bệnh, cải thiện cân nặng tại Khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM. Khoa có đội ngũ bác sĩ và các chuyên gia đầu ngành, được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, nhập khẩu từ châu Âu và Mỹ, đi kèm dịch vụ chăm sóc y tế chuyên nghiệp, tận tâm.

Khách hàng lựa chọn gói khám béo phì sẽ được khám cận lâm sàng chuyên khoa Nội tiết tỉ mỉ kết hợp với các xét nghiệm, như: xét nghiệm đường huyết, khảo sát gan, tim mạch, chức năng thận, khám tuyến giáp, tuyến thượng thận, siêu âm bụng, đo inbody… Dựa vào các kết quả cận lâm sàng, bác sĩ sẽ đánh giá nguyên nhân bệnh (do nội tiết, di truyền…), thực hiện xét nghiệm nâng cao đánh giá các bệnh đi kèm (bệnh tim mạch, thoái hóa khớp, trào ngược dạ dày…).

Từ đó đưa ra phác đồ điều trị cá thể hóa hiệu quả, giúp khách hàng đạt được mục tiêu giảm cân nhanh, an toàn, bền vững. Trong suốt quá trình điều trị béo phì, người bệnh sẽ được hỗ trợ liên tục, sát sao bởi các bác sĩ, chuyên gia, thay đổi chế độ ăn, chế độ vận động, kết hợp sử dụng thuốc chuẩn y khoa để mang đến hiệu quả tốt nhất.

Dù đa nang buồng trứng gây béo phì hay không, việc giảm cân đúng cách luôn mang đến những lợi ích với sức khỏe. Người bệnh nên duy trì lối sống lành mạnh, thay đổi chế độ ăn uống và tập thể dục thường xuyên để ngừa béo phì và các biến chứng khác của buồng trứng đa nang.