Thừa cân và béo phì khác nhau như thế nào? Phân biệt ra sao?

Thừa cân và béo phì đều tác động tiêu cực đến sức khỏe, nhưng hai tình trạng này có gì khác nhau? Đâu là mối nguy hại lớn hơn? Hãy cùng bác sĩ Võ Trần Như Thảo, Trung tâm Giảm cân Tâm Anh, tìm hiểu chi tiết.

Thừa cân là gì?

Thừa cân hay tiền béo phì là tình trạng trọng lượng cơ thể cao hơn quá mức so với chiều cao (BMI 23-24,9). Thừa cân thường được phân loại theo chỉ số BMI, với công thức: BMI = cân nặng (kg) / chiều cao2 (m).

Hiện có hai cách phân loại BMI của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hiệp hội Đái tháo đường các nước Châu Á (IDI&WPRO). Trong đó, cách phân loại BMI của IDI&WPRO phù hợp hơn với người Việt Nam.

Béo phì là gì?

Béo phì là tình trạng cân nặng quá cao mức và nghiêm trọng hơn thừa cân. Dựa trên BMI châu Á, béo phì được xác định khi người có chỉ số BMI cao hơn hoặc bằng 25. Béo phì làm tăng mạnh các nguy cơ sức khỏe như bệnh tiểu đường, tim mạch, đột quỵ, ung thư…

BMI ở người thừa cân và béo phì là bao nhiêu?

Đối với người Việt Nam, tình trạng thừa cân được xác định khi chỉ số BMI từ 23-24,9 và béo phì khi BMI từ 25 trở lên. Tuy nhiên, chỉ số BMI chỉ mang tính ước định và có độ chính xác không cao. Ví dụ, một vận động viên thể hình có tỷ lệ cơ bắp cao, dù chỉ số BMI cao hơn 25 nhưng không thể xem như béo phì.

Sự khác nhau giữa thừa cân và béo phì

Dưới đây là một số điểm khác nhau giữa thừa cân và béo phì:

• Béo phì nghiêm trọng hơn thừa cân và được xem như bệnh mạn tính.
• Người béo phì thường có khối lượng mỡ nội tạng lớn hơn, dễ gặp nhiều biến chứng nguy hiểm hơn so với thừa cân.
• Thừa cân được xác định khi BMI 23-24,9, trong khi đó, BMI cao hơn hoặc bằng 25 được xem như béo phì.
• Việc điều trị béo phì thường mất nhiều thời gian, công sức hơn so với thừa cân.
• Đối với tình trạng béo phì nặng, bác sĩ có thể chỉ định thêm một số phương pháp điều trị đặc biệt như phẫu thuật thu nhỏ dạ dày hoặc đặt bóng dạ dày.

Nguyên nhân thừa cân và béo phì

Có nhiều nguyên nhân gây thừa cân và béo phì như: (1)

• Ăn uống: chế độ ăn uống không lành mạnh, nạp nhiều calo hơn mức cơ thể đốt cháy, dẫn đến tích mỡ, tăng cân.
• Vận động: ít vận động thể chất, chơi thể thao, dẫn đến dư thừa calo.
• Di truyền: các nhà khoa học đã tìm được những loại gen làm tăng nguy cơ thừa cân và béo phì do cơ thể dễ tích mỡ, tăng cảm giác thèm ăn, dùng năng lượng không hiệu quả.
• Thuốc: một số loại thuốc ảnh hưởng đến tâm lý, nội tiết, khiến người uống dễ gặp tình trạng tăng cân hơn như thuốc chống trầm cảm, chống loạn thần, thuốc glucocorticoid, thuốc chẹn beta…
• Bệnh: một số bệnh khiến người mắc dễ thừa cân và béo phì như suy tuyến giáp, hội chứng Cushing, hội chứng buồng trứng đa nang, hội chứng chuyển hóa…
• Căng thẳng: khi căng thẳng, cơ thể tiết nhiều hormone cortisol gây thèm ăn và tăng khả năng tích mỡ, đặc biệt ở vùng bụng.
• Thiếu ngủ: thiếu ngủ dẫn đến rối loạn hormone như leptin, ghrelin, khiến cơ thể thèm ăn không kiểm soát.

Phân bố mỡ cơ thể

Tỷ lệ phân bổ mỡ trong cơ thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giới tính, nội tiết, tuổi tác, khối lượng mỡ… Tuy nhiên, người béo phì thường có mỡ nội tạng (mỡ trong khoang bụng) nhiều hơn so với người thừa cân. Mỡ nội tạng là nguyên nhân gây nhiều bệnh nguy hiểm như gan nhiễm mỡ, ung thư, tim mạch, đột quỵ…

Can thiệp điều trị thừa cân và béo phì

Nhìn chung, các phương pháp điều trị thừa cân và béo phì đều giống nhau, gồm:

• Dinh dưỡng: ăn thâm hụt calo là chìa khóa để giảm cân hiệu quả. Chế độ ăn cần cung cấp đủ chất dinh dưỡng thiết yếu và hạn chế các thực phẩm nhiều carbs tinh chế, dầu mỡ.
• Vận động: vận động thể chất nói chung giúp cơ thể đốt calo, tạo thâm hụt năng lượng để giảm cân. Tăng cường tập luyện thể dục, thể thao cũng giúp cơ thể khỏe mạnh, phát triển cơ bắp, cải thiện tâm trạng… giúp quá trình giảm cân hiệu quả hơn.
• Thuốc: điều trị nội khoa là phương pháp giảm cân, giảm mỡ rất hiệu quả. Thuốc có thể giúp giảm cân bằng nhiều cơ chế như tăng cảm giác no, hạn chế hấp thụ chất béo, tăng cường đào thải chất béo…
• Công nghệ cao: các công nghệ cao như máy đông hủy mỡ, sóng điện từ cao tần, laser… có thể giúp giảm mỡ cục bộ dưới da hiệu quả.
• Ngoại khoa: trong một số trường hợp đặc biệt, người bệnh béo phì có thể được chỉ định can thiệp ngoại khoa để quá trình giảm cân, giảm mỡ hiệu quả hơn.
• Tâm lý trị liệu: điều trị các vấn đề tâm lý như căng thẳng, lo âu và can thiệp thay đổi hành vi có thể giúp người bệnh giảm cân hiệu quả hơn.

Tâm lý của người bệnh

Người thừa cân và béo phì thường gặp phải nhiều vấn đề tâm lý như:

• Kém tự tin, xấu hổ vì ngoại hình.
• Cảm giác lạc lõng hoặc bị xa lánh bởi những người xung quanh.
• Mỡ cũng làm tăng tiết nhiều loại hormone như cortisol, khiến tâm trạng thay đổi thất thường.
• Một số nghiên cứu đã chỉ ra, béo phì có mối liên hệ chặt chẽ với trầm cảm. Cụ thể, béo phì làm tăng nguy cơ mắc trầm cảm, đặc biệt ở nữ giới.

Tác động của thừa cân và béo phì với cơ thể

Thừa cân và béo phì có thể tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh nguy hiểm. Béo phì càng nặng, sức khỏe càng bị đe dọa. Một số nguy cơ sức khỏe thường gặp ở người thừa cân và béo phì gồm: (2)

• Cao huyết áp.
• Kháng insulin, tăng nguy cơ mắc tiểu đường.
• Cholesterol máu cao, tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ.
• Hội chứng chuyển hóa.
• Gan nhiễm mỡ, xơ gan.
• Ảnh hưởng đến khả năng hô hấp, ngưng thở khi ngủ.
• Bệnh xương khớp.
• Suy giảm chức năng thận.
• Ảnh hưởng đến khả năng sinh lý ở cả nam và nữ.
• Tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh ung thư như gan, thận, vú, buồng trứng, cổ tử cung, dạ dày, đại trực tràng…

Béo phì và thừa cân có cần đến cơ sở ý tế để can thiệp không?

Đối với tình trạng thừa cân hoặc béo phì nhẹ có thể tự giảm cân tại nhà an toàn bằng cách ăn uống tiết chế kết hợp vận động mà không cần can thiệp điều trị. Tuy nhiên, những trường hợp béo phì nặng, đã xuất hiện biến chứng, giảm cân tại nhà không hiệu quả nên đến các cơ sở y tế chuyên điều trị thừa cân, béo phì để được điều trị. Việc điều trị thừa cân và béo phì sớm giúp bảo vệ sức khỏe, nâng cao chất lượng sống.

Địa chỉ khám thừa cân béo phì đáng tin cậy

Trung tâm Giảm cân Tâm Anh là trung tâm chuyên điều trị thừa cân béo phì uy tín, chất lượng với phác đồ được cá thể hóa và điều trị đa mô thức, kết hợp nhiều chuyên khoa. Khách hàng khi đến trung tâm sẽ được điều trị bằng nhiều phương pháp như thuốc, dinh dưỡng, vận động, tâm lý trị liệu, công nghệ cao, ngoại khoa.

Những loại thuốc được dùng tại Trung tâm Giảm cân Tâm Anh đều đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), Cơ quan Quản lý dược phẩm Châu Âu (EMA) công nhận an toàn, hiệu quả và được Bộ Y tế phê duyệt dùng trong điều trị tại Việt Nam. Thuốc giúp khách hàng giảm cân hiệu quả mà không cần ăn uống kiêng khem hay vận động thể chất nặng, đặc biệt phù hợp cho người bận rộn, ít thời gian. Thuốc cũng đảm bảo an toàn, không gây tác dụng phụ hay ảnh hưởng xấu đến sức khỏe như mệt mỏi, mất nước, chán ăn, rối loạn hormone…

Thừa cân và béo phì không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn tác động tiêu cực đến tinh thần. Để kiểm soát hiệu quả, cần áp dụng đồng thời các phương pháp như dùng thuốc, điều chỉnh chế độ ăn uống và tăng cường vận động… Nếu cảm thấy việc giảm cân tại nhà không hiệu quả, hãy tìm sự hỗ trợ từ những cơ sở y tế uy tín, chuyên điều trị thừa cân và béo phì như Trung tâm Giảm cân Tâm Anh.